Het is ongetwijfeld de ervaring van iedereen die start met klinisch werk: het confronteert ons in de eerste plaats met onze eigen subjectiviteit, voorbij de eventuele praktische moeilijkheden of theoretische vragen. Het is één van de elementen die ervoor zorgen dat klinisch werk, in welke vorm dan ook, allerminst eenvoudig is of te reduceren tot standaardprocedures. Enerzijds kan men niet in dit veld staan zonder een duidelijk engagement. Anderzijds roept dit de vraag op hoe we kunnen vermijden de ruimte voor de patiënt of analysant op te vullen met onze eigen beslommeringen, angsten, idealen en verlangens.

Het is een thema dat al zeer vroeg in de psychoanalyse benoemd werd als de kwestie van de tegenoverdracht. Het is echter opvallend dat niet alleen het concept zelf een zekere dubbelzinnigheid kende, maar dat ook de houding daar tegenover bijzonder ambivalent was en is. Freud benoemde deze confrontatie met de eigen subjectiviteit niet voor niets als een permanent probleem voor de analyticus, maar finaal ook als a blessing in disguise. Waar sommige analytici de tegenoverdracht bijzonder negatief bekeken – een signaal van een fout vanwege de analyticus – hebben anderen net geprobeerd om er actief mee te werken en dit ook te theoretiseren. Het is bekend dat Lacan zeer kritisch stond tegenover dit concept, hoewel zijn houding veel genuanceerder was dan een aantal lacanianen willen doen geloven. Tegelijk smeedde hij een nieuw concept: het verlangen van de analyticus – wat andere mogelijkheden biedt én nieuwe vragen oproept.

In ieder geval is de vraag waar de subjectiviteit van de clinicus verschijnt, en vooral wat daarmee te doen, een vraag die men niet zomaar naast zich neer kan leggen. Veeleer dan deze kwestie in het duister te houden, willen de sprekers op deze studiedag net de klinische en theoretische implicaties in het daglicht plaatsen.