In ons land is euthanasie op grond van psychisch lijden alleen, een hevig onderwerp van discussie. De debatten leren ons dat het nodig is om, voorbij de bestaande, maar meestal impliciet blijvende ideologische opposities, de aangebrachte argumenten te situeren, te contextualiseren, te historiseren. We menen dat het interessant kan zijn om ook het psychoanalytisch gezichtspunt in dit debat in te zetten.

Wat zegt bijvoorbeeld het argument van zelfbeschikking, zo massaal ingeroepen in deze context? Wat zegt het over het mensbeeld dat daarmee verdedigd wordt? Is een mens inderdaad iemand die helder in zijn gedachten kan staan, en deze ook helder kan uitdrukken aan een ander? En is deze toehorende medemens iemand die deze gedachten even helder en ondubbelzinnig ontvangt als ware hij een wassen tafeltje waarop dit uitgesproken bericht louter gegrift wordt? “Ik wil dood” … “Ik begrijp dat – u hoeft hierover geen verdere toelichting te geven – dit is duidelijk”. Wat valt over dit mensbeeld te zeggen vanuit ethisch en psychoanalytisch perspectief?

Hoe staat het met de specificiteit van mentale aandoeningen? Zijn ze principieel te differentiëren van somatische aandoeningen? Is het verloop van dit lijden intrinsiek bepaalbaar, of is de inschatting ervan structureel te verweven met de verhouding tot de ander? In het licht hiervan: wat betekent het om “de dood als therapie” aan te bieden? Velen getuigen van het feit dat de toekenning van euthanasie hen de kans gaf om (even) verder te leven. De vraag stelt zich hier wat de mogelijkheid van euthanasie wijzigt, misschien zelfs onmogelijk maakt, in de werkzaamheid van de therapeutische relatie?