Studiedagen 2015-2016

20 januari 2016 HET FANTASMA; in gesprek met het reële? Het Reële insisteert. Het verwart en ontregelt – de recente aanslagen in Parijs getuigen ervan. De klinische praktijk laat evenwel evenzeer zien hoe een subject op een particuliere manier dit Reële ontvangt, bewerkt én aldus vormgeeft. Het was bijvoorbeeld opmerkelijk hoe verschillend analysanten al dan niet spraken over het ‘collectief’ traumatiserende van de Parijse horror. Het fantasma kan daarbij fungeren als een interpreterend en aldus filterend mechanisme - wat niet wegneemt dat de vraag blijft insisteren naar de verhouding tussen Reële en fantasma. Dit waren dan ook twee essentiële elementen op Freuds parcours met de psychoanalyse: enerzijds de ontdekking van het [...]

27 april 2016 EUTHANASIE EN PSYCHISCH LIJDEN, een vraag voor het medisch model in de geestelijke gezondheidszorg? In ons land is euthanasie op grond van psychisch lijden alleen, een hevig onderwerp van discussie. De debatten leren ons dat het nodig is om, voorbij de bestaande, maar meestal impliciet blijvende ideologische opposities, de aangebrachte argumenten te situeren, te contextualiseren, te historiseren. We menen dat het interessant kan zijn om ook het psychoanalytisch gezichtspunt in dit debat in te zetten. Wat zegt bijvoorbeeld het argument van zelfbeschikking, zo massaal ingeroepen in deze context? Wat zegt het over het mensbeeld dat daarmee verdedigd wordt? Is een mens inderdaad iemand die helder in zijn gedachten [...]

23 september 2015 De klinische praktijken van de psychoanalyse tussen de wet van het verlangen en het verlangen van de wet? Vorig jaar werd er, voor het eerst in België, een wet goedgekeurd om het zogenaamde ‘psyveld’ te reguleren. De psychoanalyse werd daarin vermeld, weze het vanuit de vaststelling dat ze – op een bepaalde manier – niet onderhevig was aan deze wet. Het geheel kadert in een ruimere maatschappelijke beweging binnen de zogeheten geestelijke gezondheidszorg waar ‘meetbaarheid’, ‘transparantie’ en ‘kwaliteitsbewaking’ al enige tijd de ordewoorden zijn. Het uitgetekende juridische kader was een (voorlopig?) kristallisatiepunt van een jarenlange discussie, die echter nog steeds niet afgelopen is. Het subject met zijn symptomen [...]

9 december 2015 PSYCHOANALYSE EN GELD De mens, zo stelde Freud, behandelt geldzaken op dezelfde manier als seksuele dingen: ‘met dezelfde dubbelheid, preutsheid en hypocrisie’. In zijn technische geschriften spoorde hij collegaanalytici aan om daar vooral niet medeplichtig aan te zijn en financiële kwesties ten aanzien van analysanten met dezelfde oprechtheid en openheid te behandelen als deze waarmee ze seksuele zaken met hen bespraken. Voor de bepaling van de kostprijs van de sessies kon de analyticus volgens hem illustreren dat hij zijn valse schaamte had afgelegd door de patiënt uit eigen beweging mede te delen wat die tijd hem waard was. Freud stak daarbij niet onder stoelen of banken dat die [...]